روشنایی سحر313

خواجه نصیرالدین طوسی
ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن توسی مشهور به خواجه نصیرالدین (زادهٔ ۵ اسفند ۵۷۹ در توس - درگذشتهٔ ۱۱ تیر ۶۵۳ در بغداد) شاعر،[۱] همه‌چیزدان،[۲] فیلسوف، متکلم، فقیه، ستاره‌شناس، اندیشمند،[۳] ریاضیدان، منجم، پزشک و معمار ایرانی[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰] سده هفتم است. کنیه‌اش «ابوجعفر» و به القابی چون «نصیرالدین»، «محقق طوسی»، «استاد البشر» و «خواجه» شهرت دارد.[۱۱][۱۲]

خواجه نصیرالدین توسی
زادروز
شنبه ۱۱ جمادی‌الاولی ۵۹۷
۵ اسفند ۵۷۹
توس
درگذشت
دوشنبه ۱۸ ذیحجهٔ ۶۷۲
۱۱ تیر ۶۵۳
بغداد
آرامگاه
مقبره کاظمیه بغداد
محل زندگی
خراسان، قزوین، آذربایجان و بغداد
ملیت
ایرانی
پیشه
فیلسوف و دانشمند
سال‌های فعالیت
سدهٔ هفتم قمری
لقب
استاد بشر و عقل حادی عشر
دوره
اوایل مغولان و ایلخانان
مذهب
اسلام، در اواخر عمر شیعه اثنی عشری - شاید در بخشی از عمر شیعه اسماعیلیه - رجوع کنید به متن
مکتب
فلسفه مشایی
آثار
اخلاق ناصری، زیج ایلخانی، اساس‌الاقتباس و کتب و رساله‌های بسیاری به عربی و فارسی
فرزندان
صدرالدین علی، اصیل‌الدین حسن و فخرالدین احمد
فعالیت‌های علمی

زندگی‌نامه

خواجه توسی در قلعه‌های اسماعیلیان

خواجه توسی و هلاکوخان مغول

تأثیرات و یادگارها

شاگردان

آثار

فعالیت‌های شاخص علمی ویرایش

فلسفه مشائی
خواجه نصیر کوشید تا با پاسخ به انتقادات متکلمین اشعری بخصوص محمد غزالی و فخر رازی، از فلسفه مشائی دفاع کند و با شرح و بسط آرای فلسفی ابن سینا به آن قوتی مجدد ببخشد.

کلام شیعه
خواجه نصیر با استفاده از آرای فلسفی ابن سینا کلام شیعه را بر برهان‌های عقلی مبتنی کرد. اثر وی به نام تجرید الاعتقاد یکی از مهمترین متون کلامی شیعه است که شرح‌های متعددی بر آن نگاشته شده‌است. کتاب تجرید العقائد یکی از نوشته‌های پرتاثیر خواجه در دانش کلام است. این کتاب سهم عمده‌ای در تحول علم کلام داشته‌است و به مدت چند قرن متوالی به عنوان متن معیار محسوب می‌شده است. گفته شده‌است که بسیاری از مکاتب فلسفی همچون مکتب شیراز، نوآوری‌های خویش را با توجه به متن این کتاب آشکار کرده‌اند. در مکتب فلسفی اصفهان تا اندازه‌ای این کتاب در حاشیه قرار گرفت و بیشتر به عنوان متنی کلامی ملاحظه شد. کلام فلسفی هم در میان شیعیان و هم در میان اهل سنت مورد توجه بوده‌است چنان‌که کتاب طوالع قاضی بیضاوی و مواقف عضدالدیم ایجی نظایر کتاب تجرید در میان اهل سنت‌اند.[۳۷]

مثلثات
در کتاب شکل القطاع مثلثات را برای اولین بار به عنوان دانشی مستقل معرفی کرد و آن را در پیش‌گفتار علم نجوم معرفی می‌کند و قوانین اساسی برای حل مثلثات مسطح و کروی مطرح می‌کند.[۱]

فیزیک
در کتاب تجریک‌الکلام دربارهٔ نور و با تکیه بر نظریهٔ ذره مطالبی را عنوان می‌کند که فوق‌العاده اهمیت دارد.[۱]

در کتاب البصائر نوشتهٔ اقلیدوس وی انتشار صوت را به امواج آب تشبیه می‌کند و به آن پرداخته است.[۱]

وی در نحوهٔ استفاده از ساعت آفتابی ابتکار جدیدی برای رصد کردن به خرج داده‌است که این ابتکار در علم ستاره‌شناسی ارزشمند است.[۱]

نجوم
خواجه نصیرالدین طوسی «زیج ایلخانی» را از روی رصدهای انجام‌شده در رصدخانهٔ مراغه تدوین کرده‌است. زیج ایلخانی سده‌ها از اعتبار خاصی در بسیاری از سرزمین‌های آن زمان -از جمله در چین- برخوردار بوده‌است و در سال ۱۳۵۶ میلادی (۳۰۰ سال پس از مرگ طوسی) ترجمه و در اروپا منتشر شد. قدیمی‌ترین نسخهٔ این زیج در کتابخانهٔ ملی پاریس نگهداری می‌شود.[۳۸]

تأثیر خواجه در علم کلام ویرایش

دو قرن پیش از خواجه، تحولات کلامی بنوعی با ابوالحسین بصری آغاز شد و فخر رازی در کتاب محصل این رویکرد را ادامه داد. ابوالحسین بصری که از شاگردان قاضی عبدالجبار معتزلی بود از پیروان بهشمی بود. بصری تحت تأثیر اموزه‌های فلسفی در برخی آموزه‌های معتزلی تجدید نظرهایی را آغاز کرد که همزمان با تدوین آثار این سینا در خراسان همراه شد. تأثیر نظرات فلسفی و شهرت آن‌ها بیشتر به خاطر کتب غزالی یعنی مقاصد الفلاسفه و تهافت بود که باعث شهرت آرای فلسفی ابن سینا در میان متکلمان شد. مکتب ابوالحسین بصری توسط یکی از شاگردانش به نام ملاحمی گسترش یافت. اندیشه‌های فخر رازی و ملاحمی و بصری تأثیر بسزایی در فلسفی شدن کلام شیعه داشتند[۳۹] متکلمان امامی همچون سدیدالدین حمصی نیز در اواخز سده ششم هجری با آموزه‌های بصری آشنا شدند و از وی تأثیر پذیرفتند. در واقع می‌توان گفت که خواجه با سه سنت آشنا بود. نخست سنت ابوالحسین بصری که در برخی آثار خواجه تأثیر واضحی دارد. دیگر سنت فلسفی ابن سینا و شارحان وی در خراسان قرار داشت؛ و سنت رواج نظرات فخر رازی و تأثیری پذیری خواجه از وی بود. بیشتر کتب کلامی و فلسفی فخر در زمان خواجه در خراسان رایج بوده‌است.[۳۷]

نمونه‌ای از اشعار علمی

وفات

مذهب

خانواده

جستارهای وابسته

منابع و پانویس

پیوند به بیرون

آخرین ویرایش ۱۱ روز پیش توسط FreshmanBot انجام شده‌است
مقاله‌های مرتبط
اخلاق ناصری
ابن شرفشاه استرآبادی
فیلسوف ایرانی
تجرید الاعتقاد

محتوا تحت CC BY-SA 3.0 در دسترس است
مگر خلافش ذکر شده باشد.
حریم شخصیرایانه

۱-رزق وروزیت فراوان میگردد.

از امام صادق (ع) روایت شده که فرمودند :کسی که دوست داردبر خیر وبرکبرمنزلش بیفزاید هنگام غذا خوردن وضو بگیرد .

۲-ازامام صادق(ع) روایت شده :کسی که وضوبگیرد وبا حوله اعضای وضو را خشک کند یک حسنه برای او نوشته میشود وکسی که وضو بگیرد و صبر کند تا دست ورویش خود خشک شود سی حسنه برای او نوشته میشود .

۳-عمرت زیاد میشود.

 رسول خدا (ص) فرمودند : سعی کن طاهر وباوضوباشی که خداوند بر طول عمرت می افزاید.

۴-خواب با وضو عبادت است .

 رسول خدا(ص)فرمودند :کسی که با وضوبخوابد بستراوبرایشمسجد میشود ،خوابشثواب کسی را دارد که به نماز مشغول است تا این که شب رابه صبح رساند واگر کسی بدون وضوبخوابد بسترش برای اوقبرخواهد بود ومانند مرداری میماندتا صبح شود.

۵-مرگ باوضوشهادت است.

رسول خدا(ص)فرمودند:اگر توانستی شب وروزباوضو باشی این کار زا انجام بده ،زیرا اگر درحال وضو از دنیا بروی شهید خواهی بود.

۶-در قیامت نورانی میشوی.

پیامبر خدا میفرمایند :فردای قیامت خدای متعال امت من را بین بقیه ی امتها درحالی محشور میکند که به خاطر وضویی که در دنیا گرفتند روسپیدندوپیشانی های نورانی دارند.

منابع:

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج۱ص۳۵۶.بحارالانوار:ج۸۰،ص۳۱۴،رویت۲،باب۵.         وسائل الشیعه:ج۱،ص۲۹۷                                        ثواب الاعمال ، شیخ صدوق

ظهر الفسادفی البر والبحربما کسبت ایدی الناس(روم۴۱) فساد گناهان مردم درصحراهاودریاها ظهور پیدا میکند .

اثر گناه فقط درانسان ظاهر نمیشود گناه انسانی

درمحیطش اثر دارد

درفرزندانش اثردارد

درفرشته هااثر دارد

در زراعت اثر دارد

درجو هوا اثر دارد

درنسلتان اثردارد

در همه چیز اثردارد 

انسان گناه میکند وخیال میکند در جای خلوتی گناه کرد تمام شد ورفت .

علامه طباطبایی

هرپرکاهی که درته چاهی حرکت میکند موج برمیداردوتابه اسمانها اثر دارد 

برگی ازدرختبرزمین می افتد در عالم تاثیر گذار است چطور کسی فکر میکندگناه کردن در عالم بی اثر باشد.